Văn hoá Việt Nam trải qua hằng nghìn năm vẫn giữ được bản sắc riêng và những truyền thống phong tục đáng quý trong đó có phong tục thắp nhang trầm hương cho gia tiên. Và vì vậy hình ảnh nén nhang trầm hương từ lâu cũng trở thành một biểu tượng gắn liền với nếp sinh hoạt hằng ngày của gia đình Việt.
Và trong ký ức tuổi thơ của mỗi người hình ảnh nén nhang trầm đều có một gía trị ý nghĩa mà chúng ta không thể quên. Một độc giả đã chia sẻ câu chuyện rất ý nghĩa và đàng yêu của anh về nén nhang trầm và người cha của mình. Câu chuyện của anh thú vị như thế nào? Mời bạn cùng Nhang Trầm Sạch tìm hiểu qua bài viết nhé.
Mục lục
Nhang trầm hương trong ký ức tuổi thơ
Trong các gia đình người Việt Nam, nếu ai có thờ cúng gia tiên hay thần Phật hẳn sẽ đều ít nhiều biết về nhang trầm hương. Trầm hương vô cùng được yêu thích trong phong tục thờ cúng lễ bái của người Việt.
Còn nhớ lúc tôi còn bé, gia đình tôi hồi ấy còn sống chung với ông bà nội. Ông tôi là một người có chức tước trong xã hội cũ nên ông có một phong cách sống khá cầu kì. Ông cầu kì trong cách ăn uống, nói chuyện, trong việc giữ gìn nề nếp, kỉ cương trên dưới trong nhà và nhất là trong hoạt động thờ phụng, tín ngưỡng.
Ông tôi dành hẳn một gian nhà làm nơi phụng sự rất nhiều tượng Phật, các tượng la hán, và cả bài vị của các trưởng bối trong gia tộc. Mọi thứ được ông sắp đặt theo một trật tự cao thấp rõ ràng không lệch một tẹo nào.
Lũ trẻ chúng tôi hồi ấy được dặn dò kỹ lưỡng rằng có chạy giỡn nô đùa ở đâu thì cũng chớ có dại mà đặt chân vào gian thờ. Nếu vi phạm thì kiểu gì cũng no đòn.
Có một điều đặc biệt là ông tôi cực kì chuộng sử dụng nhang trầm hương để thắp lạy. Ông hiểu về trầm hương như nhà nông hiểu từng khoảnh đất trên ruộng nhà vậy. Ông bắt cha tôi dăm ba tháng lại phải lặn lội tận vào khu người Hoa để mua cho được loại nhang trầm hương mà ông thích.
Gian hương án của ông sáng chiều 2 buổi đều đặn hương trầm lan toả. Tôi không thể nhớ rõ là từ bao giờ mình đã có đủ nhận thức và ghi nhớ được hương thơm rất đặc trưng của trầm hương toả ra từ những nén nhang mà ông tôi tỉ mỉ lựa chọn. Nhưng mùi hương ấy khẳng định có độ lưu hương lâu nhất trong tiềm thức của tôi.
Xung đột giữa giá trị cũ và tư tưởng mới
Ông tôi mất trong cái buổi giao thời giữa cũ và mới, thời mà người người thi nhau làm kinh tế và làn sóng văn hoá Tây phương ồ ạt đổ vào.
Cha mẹ tôi cũng tập làm ăn, cũng tiếp thu những giá trị văn hoá mới, nhưng cái nếp cúng dường thờ phụng thần phật tổ tiên thì cha tôi thừa hưởng y nguyên từ ông không sai 1 ly nào.
Cha vẫn giành 1 gian trang trọng trong nhà làm gian thờ, vẫn hương khói đều đặn ngày 2 buổi. Và đặc biệt vẫn dăm ba tháng lại vào tận Chợ Lớn tìm cho được loại nhang trầm ông tôi yêu thích.
Trang thờ nhà tôi khi ấy không thiếu các loại nhang trầm được cha tôi phân loại theo giá trị thấp tới cao. Nào là nhang để thắp mỗi ngày, nhang thắp dịp rằm, ngày giỗ, nhang thắp dịp lễ tết, nhang thắp khi tụng kinh mỗi ngày…Rồi nào là các loại nhang trầm với đủ các hình dạng, nào nhang chân tăm, nhang trầm thanh, nụ trầm, trầm khoanh.
Nhiêu đó thôi cũng thấy được sự cầu kỳ trong phong tục tín ngưỡng của người Việt thể hiện qua một vật vô cùng nhỏ bé đó là nén hương. Mà đó lại càng cầu kỳ hơn khi đó là nén hương trầm. Bởi lẽ trầm hương rất quý. Quý bởi sự hình thành của trầm hương trong tự nhiên cực kì khó khăn và phức tạp, quý bởi sự hiếm có của trầm và cũng quý bởi những giá trị lợi ích của trầm hương đối với đời sống con người.
Quý giá là vậy liệu việc chế tạo thành một nén hương và đốt như vậy có quá phí phạm hay không. Khi tôi dần trưởng thành và có nhiều hơn cái gọi là năng lực tư duy và tranh luận, tôi đã từng tranh luận với cha tôi rằng việc cúng bái chỉ là hình thức, không nên quá phí phạm và để tâm đến những hình thức bên ngoài. Tôi theo trào lưu tất cả vì môi trường và nói không với tất cả những sản phẩm gây hại môi trường.
Và dĩ nhiên trong đó có cả việc sử dụng nhang trầm hương. Đã có lúc cha con tôi tranh cãi đến nhà cửa xào xáo, đến mức cha tôi không muốn nhìn tôi nữa. Tôi lúc ấy với cái chân lý được soi sáng bởi tư tưởng mới, nền văn minh mới cũng quyết không nhượng bộ.
Giá trị tình cảm của nén nhang trầm
Và rồi, có một lần mẹ tôi đã kể cho tôi nghe một câu chuyện khiến tôi thấy mình sai với cha tôi thật sự.
Mẹ tôi chỉ kể một câu chuyện đơn giản thế này là trước khi ông tôi mất, cha tôi lúc đó túc trực bên giường ông. Lúc ông tôi đã gần đất xa trời có nắm tay cha tôi và nói một câu là “con nhớ hằng ngày thắp hương trầm cho ba”. Kể xong câu chuyện ấy mẹ tôi hỏi tôi một câu: “nếu là con, mai mốt khi ba con mất, điều cuối cùng ổng nhắn gửi như vậy, con có làm không?”
Lúc đó miệng tôi bỗng nhiên ngậm chặt mở không ra, bao nhiêu thứ gọi là lý luận, là chân lý khoa học như trở nên vô nghĩa. Điều mẹ tôi lúc ấy không nói ra nhưng là một quy luật bất diệt cho những người Việt Nam mà không một quy luật, sức mạnh lý luận khoa học nào bẻ gãy được đó chính là hiếu đạo của người Việt.
Gia đình Việt Nam luôn lấy thương nguồn nhớ cội là cội rễ của nền văn hoá. Chúng ta đối xử với người quá cố cũng trân trọng như khi họ còn tồn tại vậy. Vì vậy, chúng ta luôn dành những thứ thơm ngon nhất, quý giá nhất để thờ cúng ông bà, cha mẹ, những người chúng ta mang ơn khi họ còn tại thế.
Và đó cũng là ý nghĩa dược gửi gắm đằng sau nén trầm hương. Sau khi nghe câu chuyện ấy, tôi hối lỗi và có nói chuyện với cha. Cha tôi tha thứ và cha chỉ nói một câu thế này :”Ba không biết lý luận khoa học gì cả, ba chỉ biết cứ phải thắp cho ông nội con nén nhang trầm thì ba mới thấy yên lòng”.
Sau lần nói chuyện đó tôi không còn nói gì về việc dùng nhang trầm hương để cúng bái nữa. Trái lại có dịp đi du lịch đâu có bán nhang trầm hương tôi lại hay mua về cho ba tôi dùng. Giờ tôi cũng biết công nghệ hiện nay đã giúp cho việc khai thác và bào vệ trầm hương không còn mâu thuẫn nhau nữa.
Tôi cũng đọc nhiều và hiều thêm về lợi ích của việc dùng nhang trầm sạch trong gia đình nên tôi cũng bày cho nhiều người thân bạn bè dùng nhang trầm thay cho những sản phẩm thơm dùng hoá chất khác. Nhưng quan trọng hơn hết là tôi luôn cởi mở và sẵn sàng chia sẻ câu chuyện về trầm hương giữa tôi và cha tôi để mọi người càng yêu quý và trân trọng hơn giá trị của nén nhang trầm Việt Nam.
